Bir yerde oluşan iklim koşulları temel olarak canlılara bağlı olarak oluşmayan etkenlerle tanımlanabilir (insan faktörünün etkisi olmadan kendiliğinden yetişen bitki örtüsü).Bu etkenler iklimle ve toprağın yapısıyla ilgilidir. (Toprakla ilgili)
Gerçekte, her bitki çeşidi, yetiştiği yerin sıcaklık, nem ve toprağın ve suyun asit miktarlarıyla doğrudan doğruya ilişkili belirgin özellikler taşır.
Bitki örtüsünden başlayarak geçmiş dönemlerdeki iklimler hakkında bilgi sahibi olabilmek için, elimizde her türlü bilginin mevcut olduğu dönemlerde yetişen bitki çeşitlerinin benzerliklerini bilmek gerekmektedir.
Bu inceleme iklim belirleyicisi olarak kabul edilen bir dizi etken göz önünde bulundurularak yapılabilir. Yani, aynı hücre grupları aynı sıcaklık ve nemin bulunduğu ortamlarda oluşabilir ve bu oluşumun mümkün olabilecek sınırları bilinmektedir.
Belirleyici etkenler ve iklim: Temel ilke
İklim biliminde iklimin oluşmasını belirleyen etkenler üç ana grupta toplanabilirler:
İklim etkisi |
Ölçülebilir dengeler |
İşleyiş |
| Kış soğuğu | En soğuk ayın sıcaklık değeri (= tf) (°C) | — kabul edilebilir sıcaklık değerleri (tf min) — sabitliğin ortadan kalkması için soğuk hava ihtiyacı (tf max) |
| Bitki örtüsünün yeşerme döneminde uygun sıcaklık şartları | Gündüz sıcaklığı (= °.d) = ortalama değerlerin toplamı ve en yüksek değerlerin yaşandığı gün sayısı ve sıcaklık ortalaması sabit olarak kabul edilen bir gün (genelde + 5°C) | Mevsimlerin olabilmesi için sıcaklık ihtiyacı |
| Yeterli Su | Sıcaklığın gerçek buharlaşma miktarı ile potansiyel buharlaşma arasındaki ilişki (= <) | Toprağın nenime bağlı kabul edilebilir kuraklık değerleri |
Avrupa’da Başlıca İklimler
Avrupa’daki iklimleri ve iklim bilimini tanımlamak için üç boyutlu bir diyagram hazırlamak gerekmektedir. (Bakınız. 3’lü parametre)
Yukarıda gördüğünüz diyagram temel alınan bilgilerin sadeleştirilmesiyle ve aşağıda anlatılan değerler esas alınarak iki boyutlu olarak hazırlanmıştır.
-
Yatay çizgi sınıflandırmayı göstermektedir, bu çizgi üzerindeki noktacıklar bir önceki değerden “daha sıcak” olarak kabul edilen bir değeri ifade etmektedir, bu değer en düşük sıcaklık değeridir ya da bir öncekinden daha yüksek sıcaklığa ihtiyaç vardır;
- Dikey çizgi < değerleri ile bağlantılı olarak kuraklık değerlerini göstermektedir. Genel anlamda, ormanların yüzdelerini hesaplamaya ( suyun buharlaşması için gereken yüzde, % 65 veya havadaki nem oranının %65 olması gerekmektedir)) ve bitki örtüsünü tanımlamaya, ormanlık alan olup olmadığını göstermeye ya da zayıf ağaçlıklı alanlar gibi tanımlamaların yapılmasına yaramaktadır.
Grafik değerlerinin yorumlanması:
İklimle ilgilenen tüm bilimler yağış ve sıcaklığa bağlı olarak ölçülen nem oranının en alt ya da en üst değerlerini esas alırlar. Bu değerler bilimlerin temel kaynağıdır. Bazı birimler tanımlamada oldukça geniş bir çerçeve çizerler ve aynı değerlerin farklı ifadeleriyle üst üste yığılmalar oluşur.(Farklı bilim alanları birbirinden bağımsız ölçütler kullanarak doğada meydana gelen olayları tespit edebilirler.)
Bundan sonra, tanımlanan süreç ve elde edilen bilgilerle tespit edilmek istenilen değerler grafik yardımıyla ifade edilir. Kendi içinde sabit bir anlam ifade eden sistemle ilgili birimler de hesaba katılmalıdır.
Örnek: Ekvatorun kuzeyinde yer alan ormanlarda ağaçlar gür yapraklıdır ve kayın ağaçlarıyla kaplıdır (Kayın ağaçları Fagaceae familyası içindedir ve Fagus olarak isimlendirilir. Betula Huş ağacıdır. Metinde hangisi yer alıyor.).(Betula) Ancak daha sıcak bölgelerdeki ormanlarda da diğer ağaç türleri ile birlikte kayın ağaçları yetişmektedir. Bu demektir ki, bir ormanda kayın ağaçları daha sık görülüyorsa, muhtemelen ormanın yer aldığı alanda ekvatorun kuzeyine benzer bir iklim vardır. Eğer, ormanda kayın ağaçları var ve ormanın yapısına egemen değilse, mutlaka başka bir ağaç türü ormanın genel yapısını tanımlamaktadır.
İnceleme: Bazı tanımlı birimlerin iklim biliminde çok geniş bir ifade alanı vardır. Sadece bir amaca hizmet etmezler ve iklimle ilgili değerli bilgiler de vermeyebilirler. (ör: Çam, Salix).
Poaceae konumları özeldir(tahıllar) Bu ailede yer alan bitkiler iklim belirleyicisi etkenler olarak gösterilemezler. Zira tüm bitki örtülerinde görülmektedirler. Bununla birlikte, bozkırların vazgeçilmez temel elemanlarıdır, bozkırların büyük bir kısmı onlarla kaplıdır. Orman yetişmesine uygun olamayan bir iklimi gösterirler, bozkırın tanımlayıcısı olarak kabul edilmektedirler.
Biyomlar ve Başlıca Biyomların Dağılımı
Tanımlı birimler ve Gezegenimizde kendi başlarına bir anlam ifade eden alanlar Gezegenimizin iklim basamağında, oldukça geniş alanlarla tanımlanan doğal bitki örtüsü biçimlerine Biyom adı verilir. Bir anlamda da iklim tanımlarının başladığı ve bittiği yerleri gösterirler. Yukarıdaki harita Avrupa Kıtasında yer alan tanımlı alanların dağılımını göstermektedir. Tanımlı birimler, alt yazıda anlatıldığı gibi, tanımlı geniş alanları oluşturan öğelerdir. Avrupa haritasının alt yazısında belirtilen başlıca tanımlı geniş alanlar Harita alt yazısı ve başlıca tanımlı geniş alanlarla kendi içinde sabit bir anlam ifade eden sistem birimleri arasındaki ilişki Farklı tanımlı geniş alanlar geçmişte de vardı. Bu durum özellikle bozkır- soğuk bölgelerde seyrek ve bodur bitki örtüsü için geçerlidir.
Cartes des principaux biomes actuels en Europe
Légende de la carte et relation entre biomes et groupes fonctionnels de taxons
Cliquez sur chaque groupe pour afficher la photo correspondante.
Des biomes différents ont pu exister dans le passé. C’est notamment le cas de la steppe-toundra.
NB. Burada anlatılmaya çalışılan yöntem Palyno bilgisayar programında kolayca anlaşılabilmesi için basitleştirilmiştir. Ancak kullanılacak yöntem hakkında açıklayıcı bilgilerle doğru statiksel metotları içermektedir. Bitki örtüsünün ustaca yeniden kurgulanmasına yardımcı olacaktır. Birinci zaman bitki örtüsü ve birinci zaman iklim haritası çıkarmak mümkündür.
